Polskie przepisy prawne szczegółowo regulują kwestie legalnego pobytu oraz zatrudnienia cudzoziemców.
Dużą rolę odgrywają regulacje dotyczące uproszczonej procedury powierzania pracy cudzoziemcom na podstawie oświadczenia. Procedura uproszczona, nazywana także «procedurą oświadczeniową» pozwala obywatelom z 6 państw: Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji oraz Ukrainy legalnie wykonywać pracę w Polsce bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. Warunkiem skorzystania z powyższej procedury legalizacyjnej jest zarejestrowanie przez Powiatowy Urząd Pracy oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcowi oraz posiadanie przez cudzoziemca dokumentu potwierdzającego tak zwany tytuł pobytowy w RP, z którym wiąże się uprawnienie do wykonywania pracy na terytorium RP.
W dniu 29 stycznia 2022 r. weszła w życie ustawa z dnia 17 grudnia 2021r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw. Stanowi ona pakiet nowelizacji, którego zasadniczym celem jest usprawnienie i ułatwienie przepisów dotyczących przyznawania oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcom. Zmiany te polegają na:
- wydłużeniu z 6 do 24 miesięcy okresu wykonywania pracy przez cudzoziemca na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi;
- likwidacji 12-miesięcznego okresu rozliczeniowego, co umożliwi powierzanie cudzoziemcowi nieprzerwalnej pracy na podstawie kolejnych oświadczeń;
- uzależnieniu wpisu oświadczenia do ewidencji od zapewnienia przez pracodawcę porównywalnego wynagrodzenia do wynagrodzenia pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku.
- wydłużeniu do 7 dni okresu na poinformowanie powiatowego urzędu pracy o podjęciu pracy przez cudzoziemca
Dotychczas okres wykonywania pracy przez cudzoziemca w oparciu o takie oświadczenie nie mógł być dłuższy niż 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy. W praktyce oznaczało to, że pracownik zagraniczny objęty procedurą oświadczenia mógł pracować w Polsce jedynie 6 miesięcy w roku. Po tym czasie, jeśli pracodawca nie zadbał o legalizację jego pracy na podstawie zezwolenia, pracownik taki nie mógł pracować.
Obecnie, w związku z wejściem w życie ustawy nowelizującej z dnia 17 grudnia 2021r o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw, przepisy dotyczące okresu powierzania pracy na podstawie oświadczenia są dużo bardziej korzystne zarówno dla cudzoziemców jak i pracodawców, którzy od 29 stycznia tego roku mogą rejestrować takie oświadczenie na okres 24 miesięcy. Wydłużenie okresu wykonywania pracy przez obywateli 6 wymienionych państw z 6 do 24 miesięcy na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy, zwalnia cudzoziemców z wymogu uzyskania zezwolenia na pracę, co stanowi duże uproszczenie w procedurze ich zatrudniania.
Co więcej, w momencie zbliżania się końca ważności takiego oświadczenia nie muszą już czekać, by rejestrować kolejne. Mogą to zrobić od razu po zakończeniu ważności poprzedniego dokumentu, gdyż nowe przepisy zlikwidowały 12-miesięczny okres rozliczeniowy. W praktyce oznacza to pewną zmianę charakteru pracy obcokrajowców z krótkookresowej i rotacyjnej na długookresową i stałą.
Ponadto zmiany wynikające z wejścia w życie ustawy nowelizującej przepisy dotyczące zatrudniania cudzoziemców zakładają również dwa dodatkowe wymogi, które muszą być spełnione, aby możliwe było powierzenie pracy na podstawie oświadczenia. Po pierwsze, dzień rozpoczęcia pracy wskazany w złożonym oświadczeniu nie może nastąpić później niż 6 miesięcy od dnia złożenia oświadczenia. Po drugie, wysokość wynagrodzenia cudzoziemca nie może być niższa od wynagrodzenia pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku.
Co równie istotne, zmianie uległ również obowiązek informacyjny pracodawcy wobec Powiatowego Urzędu Pracy w związku z oświadczeniem. Dotychczas pracodawca miał obowiązek poinformowania o podjęciu pracy przez cudzoziemca najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy. Znowelizowane przepisy wydłużają ten termin do 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy określonego w ewidencji oświadczeń.
Nowe przepisy dotyczące legalizacji pobytu oraz pracy cudzoziemca zgodnie z celem ich wprowadzenia wydają się jeszcze bardziej usprawnić oraz przyśpieszyć postępowania w sprawach przyznania pobytu i pracy cudzoziemcom na podstawie oświadczenia o zamiarze powierzenia im pracy. Miejmy nadzieję, że nowelizacja ta będzie stanowiła duże ułatwienie zarówno dla cudzoziemców mających zamiar pracy na terytorium RP jak również dla przedsiębiorców poszukujących pracowników.